Nadat ik in juli 1985 mijn propedeuse geschiedenis aan de Vrije Universiteit te Amsterdam had behaald, maakte ik een kleine twee maanden later de overstap naar de Universiteit van Amsterdam om te beginnen met de doctoraalstudie Ruslandkunde. De Sovjet-Unie (1917-1991) bestond nog en weinig mensen konden vermoeden dat deze communistische constante van de twintigste eeuw zes jaar later zou imploderen. Je begrijpt dat mijn naam als columnist voor de SP, Salonsocialist, niet uit de lucht is komen vallen.

Als doctoraalstudent maakte ik al snel kennis met leven en werk van Vladimir Vysotski (1938-1980). Vysotski was een in de Sovjet-Unie mateloos populaire acteur, dichter en zanger. In Rusland wordt hij nog steeds gezien als de grootste singer-songwriter van de vorige eeuw. Op het toneel, maar vooral op het scherm van bioscoop en televisie, was hij tijdens zijn korte leven vaak te bewonderen.

Van de naar schatting 700 liederen die hij tijdens zijn leven schreef en opnam mochten er van het toenmalige communistische regime slechts een handvol op vinyl worden uitgebracht door platenlabel “Melodija”, de enige platenmaatschappij die de Sovjet-Unie kende. Illegaal gekopieerde cassettebandjes met daarop het unieke rauwe stem en gitaargeluid van de Moskovische bard bereikten echter een publiek van vele tientallen miljoenen mensen binnen de Sovjet-Unie. Reden hiervoor was het feit dat Vysotski in zijn teksten, vaak in de taal van de straat sprak, over talrijke onderwerpen die in zijn land en tijd taboe waren: prostitutie, misdaad, alcoholisme, antisemitisme en in metaforen gegoten kritiek op zijn door communisten geregeerde vaderland.

Vysotski hield er een ruige levensstijl vol drank en drugs op na, die hem in de zomer van 1980 fataal werd. Bij zijn uitvaart in Moskou waren honderdduizenden mensen op de been.

In deze woelige en haast apocalyptische tijden van de coronacrisis moet ik regelmatig denken aan teksten van Vysotski die van toepassing lijken op de wereld waarin wij nu leven. Ik wil jullie graag kennis laten maken met het werk van Vysotski in de vorm van een van zijn liedteksten die in vertaling “Lied over de aarde” luidt:

Lied over de aarde

Wie beweert: Alles ligt in de as?

Strooi op aarde maar niet meer je zaden,

Van de aarde rest slechts een karkas.

Nee, heel even maar stokte haar adem.

’t Moederschap ontneem je haar nooit.

Net zomin als je leegschept de zeeën.

Niet in lijkwade, maar rouwkleed getooid,

Dood? Wie heeft er nu zulke ideeën?

Elke loopgraaf, een snee, diepgekloofd,

En de bomgaten, gapende wonden,

Elke zenuw der aarde ligt bloot.

Helse pijnen heeft zij ondervonden.

O nee! Schrijf haar niet af als verminkt!

Zij verdraagt alles, zal overleven.

Wie beweert dat de aarde niet zingt?

Niet een teken van leven zal geven?

Nee! Zij zingt, en er zal nooit een klacht

Uit haar gapende wonden ontsnappen.

Zij is onze ziel, onze kracht.

Nee, geen laars zal haar kunnen vertrappen.

Wie gelooft er: de aarde is dood?

Nee, heel even maar stokte haar adem.

(Vertaling: Judit Starreveld in: De Tweede Ronde. Jaargang 14, 1993)

De Salonsocialist

Geen mens weet dat de meeste poezen en katten de taal van hun “baasjes” zonder enig probleem verstaan. Ik zet “baasjes” tussen aanhalingstekens, omdat wij schijt hebben aan de mensen die elke dag onze bakjes met proviand vullen. Wij gaan onze gang. Zo trouw als een hond kun je ons niet noemen.

Begrijp me goed, een Nederlandse poes verstaat vanzelfsprekend Nederlands en een Italiaanse poes vanzelfsprekend Italiaans.

Er zijn natuurlijk uitzonderingen. Zo ken ik een poes waarvan het baasje de hele dag naar Duitse soapseries kijkt. Die poes spreekt Nederlands én Duits.

Helaas zijn onze stembanden zo ontworpen dat we alleen maar kunnen miauwen en spinnen. We kunnen nooit iets terugzeggen. Ik krijg er een kattenbrokje van in mijn keel.

‘De stoeipoes’ verscheen als eerste op 24 maart 2020 op 120w.nl.

Veel mensen associëren het socialisme met een overheid die voor een groot deel bepaalt hoe de burgers moeten leven. Een voorbeeld hiervan is dat hoe meer je verdient, hoe meer inkomstenbelasting je betaalt. Dit is vooral een gruwel voor sommigen van de allerrijksten onder ons, die menen dat het de schuld van de overheid is dat ze geen derde huis op de Malediven of een Jaguar cabriolet kunnen kopen.

Het eerste is heel vervelend, omdat de Malediven bij de huidige stikstofuitstoot nog deze eeuw onder water zullen staan.

Als je niet in het bezit bent van een Jaguar cabriolet moet je de sensatie van een frisse wind door je haren onder het rijden ontberen. Die wind voelt het prettigst aan als je op de topsnelheid van 300 kilometer per uur van een Jaguar cabriolet over de Nederlandse snelwegen raast. Ik vind het dan ook erg sneu en onrechtvaardig voor de bezitters van een dergelijke auto dat we sinds kort nog maar maximaal 100 kilometer per uur door ons rijke landje mogen scheuren. Wat is er toch veel leed in de wereld.

Aan de andere kant van onze maatschappij staan de tienduizenden dak- en thuislozen, die met veel geluk weer een dak boven hun hoofd kunnen krijgen en daarbij een uitkering met daarbij eventueel zorg- en huurtoeslag ontvangen. Veel mensen uit deze groep zijn vanwege fysieke of psychische aandoeningen nooit meer in staat om te werken. Daarbij ligt vanzelfsprekend een groot sociaal isolement op de loer.

Wat heeft dit alles met Franklin Delano Roosevelt te maken? Roosevelt was van 1933 tot en met zijn dood op 12 april 1945 president van de Verenigde Staten. Enkele maanden voor zijn overlijden werd hij voor de vierde keer gekozen tot president en is daarmee de enige Amerikaanse president die langer dan acht jaar heeft mogen regeren. Iets wat genoeg zegt over zijn enorme populariteit onder de Amerikaanse bevolking.

Roosevelt kwam in 1933 aan de macht: vier jaar na het begin van de grootste economische wereldcrisis in de moderne tijd, die begon met de beurskrach (of -crash) van 1929, de plotselinge ineenstorting van de aandelenkoersen op de beurs van Wall Street, New York. De beurskrach had wereldwijd catastrofale gevolgen en gold als directe oorzaak van de crisis van de jaren 30.

Roosevelt’s voorganger president Herbert Hoover had geen adequaat antwoord op de crisis, die wereldwijd tot massale armoede en andere ellende zorgde. Dit kan niet gezegd worden van Roosevelt. Hij kwam met een revolutionair plan om de crisis te bestrijden, de zogeheten New Deal. De Amerikaanse New Deal was een omvangrijk sociaal en economisch hervormingsprogramma van de overheid om de Verenigde Staten uit het slop van de Grote Depressie, zoals de crisis in de VS ook wel genoemd werd, te trekken. Een sterke en alomvattende interventie door de overheid werd als noodzakelijk gezien om de crisis te doorstaan en vooral weer boven te komen.

De coronacrisis laat overduidelijk zien dat kordate en ingrijpende overheidsmaatregelen in tijden van crisis noodzakelijk zijn. Je moet er niet aan denken dat we in deze tijden overgeleverd zouden zijn aan extreme neo-liberale politici en multinationals die denken dat marktwerking alle maatschappelijke problemen vanzelf oplost.

De vuistdikke biografie van Roosevelt van de hand van de Amerikaanse historicus H.W.Brands uit 2008 is getiteld “Traitor to his class”, wat je zou kunnen vertalen met “Verrader van zijn eigen klasse”.

Roosevelt kwam uit een zeer welgestelde familie van miljonairs, maar dit betekende niet automatisch dat hij zijn leven wijdde aan het vergroten van zijn eigen vermogen of golfen met puissant rijke topmanagers van multinationals. Roosevelt zag het als zijn missie om het leven van iedereen weer beter en waardig te maken. Ik heb het al vaker in mijn columns gezegd: je hoeft niet arm te zijn om je hart “links” te dragen.

De huidige coronacrisis, die iedereen wereldwijd vaak hard treft, laat zien dat een actief en ingrijpend handelende overheid in tijden van crisis nodig is om het geluk van allen op de lange termijn te verbeteren en te waarborgen. Roosevelt verdient juist respect omdat hij als geen ander heeft laten zien dat hij respect had voor iedereen en het onverteerbaar vond dat zoveel mensen moesten lijden als gevolg van de toenmalige economische crisis.

Het voelt goed om te zien dat overheden in deze onzekere tijd wereldwijd hun verantwoordelijkheid nemen om de gevolgen van de coronacrisis zoveel mogelijk te beperken, zodat we samen deze crisis te boven komen.

De Salonsocialist

Helaas gaan vanaf vandaag alle bibliotheken dicht. Als je om onderhoudende en humoristische lectuur verlegen zit kun je via alle webshops mijn zinderende debuutroman Kathmandu Hipsters of de hartverscheurende verhalenbundel Hoe ik liefde vergat te geven bestellen.
Heb je een smalle beurs of geen zin om de deur uit te gaan, bezoek dan mijn website petermabelus.com, een literair pretpark waar je honderden verhalen, artikelen en gedichten gratis kunt lezen. Veel leesplezier toegewenst!

Ik ben niet trots op de misdaad waarvoor ik veroordeeld ben. Ik moet wel zeggen dat ik de straf, die ik daarna moest ondergaan, in geen enkel opzicht evenredig vindt aan hetgeen ik in een vlaag van verstandsverbijstering mijn schoonmoeder op haar verjaardag heb aangedaan. Zij heeft het einde van haar verjaardag niet levend meegemaakt.

Ik werd op de eerste dag van mijn hechtenis in een soort elektrische stoel gezet. Mijn armen en benen vastgebonden aan armleuning en stoelpoot. Op mijn hoofd werd een koptelefoon geplaatst.

Voor mij stond een televisietoestel. Op het moment dat het toestel werd aangezet zag ik het cijfer vier in de linkerbovenhoek van het scherm. Ik werd overvallen door de grootste paniekaanval van mijn leven.

‘RTL Boulevard’ verscheen als eerste op 14 maart 2020 op 120w.nl en werd uitgeroepen tot weekwinnaar van week 11, 2020.

Op 14 maart is het 137 jaar geleden dat de filosoof en grondlegger van het socialisme Karl Marx zijn laatste adem uitblies. Hij stierf als stateloos burger, omdat zijn geboorteland Duitsland hem in 1849 voor de zoveelste en laatste keer het land uitwees. Na een kort verblijf in Parijs vertrok hij in 1850 met zijn familie naar Londen, waar hij de rest van zijn leven zou blijven wonen

In de leeszaal van het British Museum hield hij zich bezig met zijn economische studies. In het British Museum is zijn vaste werkplaats in het gebouw al vele jaren een pelgrimsoord voor bewonderaars van zijn werk.

Financieel ging het Marx lange tijd slecht: in maart 1850 werd hij met zijn gezin, met vier kleine kinderen, uit zijn woning gezet en werden zijn bezittingen verbeurd verklaard. Dankzij meerdere voorschotten op zijn moeders erfenis en financiële hulp van zijn vriend en grootste fan de textielfabrikant Friedrich Engels kon hij zijn gezin onderhouden. Pas aan het einde van de jaren zestig werden de financiële zorgen voor het gezin Marx minder toen hem bij het overlijden van zijn moeder een flinke erfenis ten deel viel.

Op 14 maart mogen we even stilstaan bij de grote filosoof Karl Marx wiens ideeën aan de basis liggen van het gedachtegoed van de SP en zoveel andere progressieve en socialistische politieke bewegingen in de wereld. Zijn inzichten in het handelen van de mens blijven verbluffen.

Over het kapitalisme in het Communistisch Manifest (1848): “De heersende ideeën van een tijd waren slechts de ideeën van de heersende klassen”. “Niet bewustzijn bepaalt het leven, maar het leven bepaalt het bewustzijn in ‘Die Deutsche Ideologie’ (1845) en “Na mij de zondvloed! is het motto van iedere kapitalist en kapitalistische natie in” ‘Het Kapitaal’ (1867).

Hij doorzag het gebruik van drank, drugs en godsdienst: “Hoe meer de mens in God plaatst, des te minder houdt hij in zichzelf over” in zijn Parijse manuscripten (1844). “De mens maakt de religie, de religie maakt niet de mens” in ‘Zur Kritik der Hegelschen Rechtsphilosophie’ (1844), “Godsdienst is de verzuchting van schepsels in nood, behaaglijkheid in een harteloze wereld, geest in toestanden van afstomping. Zij is de opium van het volk” in ‘Zur Kritik der Hegelschen Rechtsphilosophie’ (1843-1844).

Op het enorme grafmonument van Karl Marx, op Highgate Cemetery aan de noordkant van Londen, staat in marmer gebeiteld: “De filosofen hebben de wereld slechts verschillend geïnterpreteerd; het komt erop aan haar te veranderen.”

Als antwoord op de vraag van de werkster aan Marx op zijn sterfbed wat zijn laatste woorden zouden zijn, antwoordde hij: “Maak dat je wegkomt, laatste woorden zijn voor idioten die nog niet genoeg gezegd hebben!”