Algemeen werd aangenomen dat Joseph Nicéphine Niépce als de eerste fotograaf in de geschiedenis beschouwd kan worden (1826), ondanks het feit dat zijn opnamen de blootstelling aan belichting buiten zijn camera obscura niet overleefden. Vanwege dit laatste feit schoven andere historici liever Louis Daguerre naar voren als de echte eerste fotograaf, omdat zijn foto’s wel het daglicht konden verdragen (1838).

Mijn verbazing was groot toen ik afgelopen week werd benaderd door een fervent lezer van mijn boeken, die als conservator werkzaam is in het Rijksmuseum te Amsterdam. In een van de talloze archieven van het museum had hij een foto ontdekt, die gemaakt zou zijn in de lente van 1642, waarop volgens hem een voorouder van mij moet staan in het gezelschap van niemand minder dan Rembrandt van Rijn.

In eerste instantie weigerde ik de conservator te geloven. Een voorouder die als twee druppels water op mij lijkt in het gezelschap van de grootste schilder aller tijden. Dit leek mij toch al te zot. Maar de conservator zei dat hij het kon bewijzen, omdat hij bij de foto ook een briefje had aangetroffen dat waarschijnlijk door de ons onbekende fotograaf geschreven moet zijn. De tekst van het briefje luidde:

“Op dezus footus sij tea zyn hoea den berooeamdus dykhtear Peatrus Nykoolaaeszoon Maebelus den skhyldear Reambraendt van Righn advyas gheaft ovear den koompoositiea van Reambraendt’s skhildery ‘Dea koompaghnie vaen kapyteyn Fraens Baennynkck Kookq ende luyteanant Wyllem vaen Ruyteanburgh maeackt zikh geread om uyt te maerkhearean’, oock wel beackend aels ‘Dea Naekhtwaekht’.”

De vertaling van de Oud-Nederlandse tekst luidt: “Op deze foto is te zien hoe de beroemde dichter Petrus Nicolaaszoon Mabelus de schilder Rembrandt van Rijn advies geeft over de compositie van Rembrandt’s schilderij ‘De compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren’, ook wel bekend als ‘De Nachtwacht’.”

Na het zien van zo veel overtuigend historisch bewijs moest ik de conservator wel toegeven dat we hier zonder twijfel te maken hebben met de oudst bekende foto ter wereld. Stom toevallig is er een van mijn vele voorouders op te zien. Dat had iedereen kunnen gebeuren.